Προσπάθεια καλεῖται ἡ ἔντασις τῆς ψυχικῆς δυνάμεως, ἥτις ἐκπεμπομένη διὰ τῆς θελήσεως τοῦ ἀτόμου ἐνεργεῖ ἐπὶ τῶν ἔργων αὐτοῦ ποικιλοτρόπως, ἀναλόγως τῆς ὑπ’ αὐτοῦ καταβαλλομένης ἐντάσεως.
Κοιμᾶται ἄνευ τῆς θελήσεως, μαζὺ δὲ μὲ ταύτην λειτουργεῖ ἁρμονικῶς. Οὗσα συνδεδεμένη ἀρρήκτως μετ’ αὐτῆς, ἐνεργεῖ αὐτοβούλως καὶ ὅλως μεμονωμένη, λαμπρύνουσα τ’ ἀποτελέσματα τῆς πρώτης. Ὅπως ἡ θέλησις ἄνευ προσπαθείας δὲν ἐπιφέρει σοβαρὰ καὶ μεγάλα ἀποτελέσματα, οὕτω καὶ ἡ προσπάθεια ἄνευ θελήσεως εἶναι κάτι περισσότερον, μία νεκρὰ ἐνέργεια.
Ἐν συνδυασμῷ ὅμως θέλησις καὶ προσπάθεια ἰσοδυναμεῖ μὲ τὴν σοφίαν, μὲ τὴν βαθυστόχαστον τῶν πραγμάτων μελέτην, μὲ τὴν ἀποκάλυψιν τοῦ μυστηριώδους παρόντος καὶ τοῦ σκοτεινοῦ μέλλοντος. Καταβάλλοντες προσπάθειαν διὰ τὴν ἐπίτευξίν τινος, ἐστὲ βέβαιοι περὶ τῆς ἐπιτυχίας του, ὅταν δὲν στερῆσθε θελήσεως τῆς ψυχικῆς ταύτης ὁρμῆς.
Ἔχετε ἀπορίαν τινὰ καὶ θέλετε νὰ τὴν λύσητε, προσπαθήσατε πρὸς τοῦτο, καὶ ὅσον δύσκολος καὶ ἂν φαίνεται αὕτη, θὰ κατορθώσητε νὰ εὕρητε τὴν λύσιν. Ἡ αὐτενεργὸς προσπάθεια, ἡ ἐκδηλουμένη ἄνευ μειώσεως αὐτῆς, τῆς ἐντάσεως τῆς κατ’ ἀρχὴν καταβληθείσης, ἠδυνήθη νὰ λύσῃ ὅλα τὰ μέχρι σήμερον λυθέντα μεγάλα κοινωνιολογικά, θρησκευτικά, χημικά, μηχανικά κλπ προβλήματα. Καὶ δι’ αὐτῆς αἱ μέλλουσαι γενεαὶ θὰ κατωρθώσωσι νὰ λύσωσι τὰς ἀναφαινομένας ἀπορίας τῶν μεγάλων τῆς ζωῆς μας προβλημάτων. Ὅταν δὲ τις ἀποδύεται εἰς τὴν προσπάθειαν τῆς ἐπιτεύξεως ἑνὸς σκοποῦ του, ἃς μὴ σταματήσῃ ταύτην. Ὅταν, λόγῳ τῶν παρεμβαλλομένων δυσκολιῶν θέλῃ νὰ παύσῃ προσπαθῶν, ἂς ἀποφύγῃ τὸν σκόπελον τοῦτον, διότι ἡ καταστροφὴ ἢ ἡ παλινδρόμησις αὐτοῦ θὰ εἶναι περισσότερον ὀδυνηρά, ἀφ’ ὅτι ἐὰν δὲν καταβάλῃ ταύτην.
Ἡ προσπάθεια εἶναι εἷς τῶν συντελεστῶν τῆς ἁρμονίας τῆς δημιουργικότητος. Μόνη της ἄδουσα εἶναι ἀνούσιος, ὅπως καὶ ἀπουσιάζουσα τοῦ ὅλου συνδυασμοῦ ἀποτελεῖ χάσμα διὰ τὴν ἁρμονίαν. Θέλετε νὰ λύσητε μικρὰν ἢ μεγάλην τινα ἀπορίαν, θέλετε νὰ ἐπιτύχητε σκοπὸν τινὰ μικρὸν ἢ μέγα, θέλετε νὰ λύσητε τὰ αἰώνια προβλήματα τῆς ζωῆς σας καὶ τοῦ θανάτου σας, θέλετε νὰ γίνητε σοφός, θέλετε νὰ ἀποπνευματωθῆτε, νὰ ὑπνωτίζητε ἢ νὰ ὑπνωτισθῆτε, νὰ ζήσητε πολλὰ ἔτη ἢ νὰ ἀποθάνητε ταχέως, θέλετε νὰ θεοποιηθῆτε καὶ νὰ γίνητε Τέλειοι, δὲν ἔχετε ἢ νὰ καταβάλλητε τὴν πρὸς τοῦτο κατάλληλον προσπάθειαν.
Ὁ ἄνθρωπος εἶναι μία μυστηριώδης συσκευή, ἥτις ἔχει συγκεντρώσει ὅλας τὰς δυνάμεις τοῦ Ἀπείρου, μὲ τοὺς ἀπείρους νόμους των. Ὅταν προσπαθῇ νὰ ἐκδηλῶσῃ τὰς δυνάμεις του ταύτας, δύναται τὸ πᾶν νὰ κατορθώσῃ. Διά τῆς προσπαθείας, συνδυασμένης μετὰ τῆς ἐνθέου θελήσεως, τά πάντα εἶναι δυνατά.
Δι’ αὐτῆς ἐκπληροῦντες τὸν σκοπὸν τῆς ζωῆς μας καὶ τὸν προορισμὸν τῆς ὑπάρξεώς μας, θὰ δυνηθῶμεν μίαν ἡμέραν νὰ ἀνέλθωμεν εἰς τὰς Πνευματικὰς σφαίρας τοῦ Ἀπείρου, τὴν ἀναπόφευκτον διαμονὴν τῆς Πνευματικότητος ἡμῶν.
