Η λέξη «βάπτισμα» προέρχεται από το ρήμα βάπτω, βαπτίζω, που σημαίνει: βυθίζω κάτι εντός υγρού και κυρίως νερού. Ο άνθρωπος, από τα πολύ παλιά χρόνια, αισθάνθηκε την ανάγκη της κάθαρσης, της απαλλαγής δηλαδή από την αμαρτία, την οποία έπραττε έναντι του Θεού. Επειδή δε ο άνθρωπος της γης, με τις υλικές αισθήσεις, έχει ανάγκη από την εξωτερική αναπαράσταση κάθε εσωτερικής κατάστασης, απεικόνισε και εξωτερίκευσε την εσωτερική κάθαρση με πράξεις και ενέργειες, που επέβαλε στο εξωτερικό, φυσικό του σώμα.
Έτσι οι Εβραίοι με την περιτομή δηλώνουν την απομάκρυνση από την αμαρτία. Οι Χριστιανοί βαπτίζονται στο Όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, όπως ο Κύριος συνέστησε στους Αποστόλους: «Πορευθέντες ουν μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος» (Ματθ. ΚΗ΄, 19). Το βάπτισμα για τους Χριστιανούς είναι ένα από τα επτά μυστήρια και επέχει θέση δημόσιας ομολογίας της πίστης στον Χριστό και της δι’ Αυτού Σωτηρίας.
«Και εκέλευσε στήναι το άρμα, και κατέβησαν αμφότεροι εις το ύδωρ, ο τε Φίλιππος και ο ευνούχος, και εβάπτισεν αυτόν» (Πράξ. Η΄, 38).
«Και παραλαβών αυτούς εν εκείνη τη ώρα της νυκτός έλουσεν από των πληγών, και εβαπτίσθη αυτός και οι αυτού πάντες παραχρήμα» (Πράξ. ΙΣΤ΄, 33).
Με την πάροδο όμως των αιώνων χάθηκε η ουσιαστική και πραγματική σημασία της εξωτερικής αναπαράστασης και παρέμεινε μόνο το τυπικό. Ο άνθρωπος δεν διαισθάνεται καθόλου, αλλά ούτε υποβάλλεται σε εσωτερική κάθαρση και ανακαίνιση. Έχει διατηρήσει την επιφάνεια και την αισθητή εκδήλωση, αποκόβοντάς την από τη βαθιά εσωτερική κατάσταση, που ερμηνεύει και εξυπηρετεί.
Ο Ιωάννης ήταν Πνεύμα εντεταλμένο από τον Θεό να κηρύξει και να διδάξει τη μετάνοια. Να φέρει τον άνθρωπο σε επίγνωση των αμαρτιών του, να τον προετοιμάσει για τη μεταλλαγή του νου και την προσαρμογή του σε νέο τρόπο σκέψης, εξυψωμένο, Πνευματικό, και να δεχθεί την άφεση.
Το βάπτισμα στον Ιορδάνη ποταμό από τον Ιωάννη συμβολίζει τον καθαρμό του ανθρώπου, τη μετατροπή του και την καινούργια Πνευματική τοποθέτηση και ταξινόμηση των εσωτερικών αξιών του, ώστε να μπορέσει να δεχθεί και να εφαρμόσει την Καινή και Αληθή Διδασκαλία του Ιησού Χριστού. Συνταυτίζει με τον αρμονικότερο και καλύτερο τρόπο την εξωτερική απεικόνιση με το εσωτερικό μήνυμα, που κάθε άνθρωπος πρέπει να κατανοήσει και να εφαρμόσει.
«Εγένετο Ιωάννης βαπτίζων εν τη ερήμω και κηρύσσων βάπτισμα μετανοίας εις άφεσιν αμαρτιών» (Μάρκ. Α΄, 4). Μέσα στην έρημο της αμαρτίας ο Ιωάννης διακηρύττει τη μετάνοια. Ο άνθρωπος που βρίσκεται σ’ αυτήν, ακούει τη φωνή του να τον καλεί και βαπτιζόμενος στον ποταμό αποκτά τη συνείδηση και τη γνώση των λαθών και των σφαλμάτων του και θέτει τον εαυτό του σε συνεχή εσωτερική άσκηση, ώστε ν’ αποφύγει την πλάνη και να προετοιμαστεί για να δεχθεί την πίστη και το βάπτισμα της παλιγγενεσίας, που ακολουθεί.
Ο ποταμός στην έρημο είναι το μέσο διατήρησης της ζωής. Η βύθιση εντός αυτού δείχνει την καθ’ ολοκληρίαν και εκ βάθρων μετάνοια, που απαιτείται, για να μπορέσει ο άνθρωπος να νιώσει την ευεργετική επίδραση της κάθαρσης και τη διάνοιξη μέσω αυτής της οδού, που θα τον οδηγήσει στην πραγματική Ζωή, θα τον φέρει σε επαφή με τον Χριστό, θα του προσδώσει την απαραίτητη εκλέπτυνση, για να γνωρίσει υψηλότερες Πνευματικές καταστάσεις. Μόνο έτσι ο άνθρωπος μπορεί να διατηρηθεί ως Πνευματική υπόσταση και να εισέλθει στην Αιώνια Πνευματική Ζωή.
Το βάπτισμα του Ιωάννη κάνει την αρχή μιας πορείας για τον άνθρωπο. Τον βοηθά να καταστεί κατάλληλος για να βαδίσει σ’ αυτήν και να μπορέσει να λουσθεί από το Πνεύμα το Άγιο. «Εγώ μεν εβάπτισα υμάς εν ύδατι, αυτός δε βαπτίσει υμάς εν Πνεύματι Αγίω» (Μάρκ. Α΄, 8). Τον διευκολύνει και του δίνει την πρώτη γραμμή, πάνω στην οποία πρέπει να κινείται, για να μπορέσει να αναμορφώσει το «είναι» του.
Ο Ιωάννης κηρύττει τη διείσδυση στο εσωτερικό «είναι» του ανθρώπου για να μπορέσουν να αποκαλυφθούν και να εξαλειφθούν οι ατέλειες. Ο άνθρωπος πρέπει να αλλάξει τον τρόπο που σκέφτεται, για να επέλθει αλλαγή και στον τρόπο που εκδηλώνεται. Διαφορετικά, οποιαδήποτε μετατροπή του είναι επίπλαστη και εύκολα κλονίζεται και επανέρχεται στην αρχική κατάσταση. Η «διάνοιά» του τού παρέχει παραποιημένες εντυπώσεις. Η διαγωγή και η συμπεριφορά του έχουν διαμορφωθεί σύμφωνα με τις διανοιακές συλλήψεις. Έχει ξεφύγει από τον Πνευματικό χώρο, εισχωρώντας στον υλικό, όπου καθετί περνά από την εξονυχιστική έρευνα της διάνοιάς του. Επομένως, ενεργεί διανοητικά, αυτοπεριοριζόμενος και εγκλειόμενος στην καθηλωτική υπεραναπτυγμένη διάνοιά του, χωρίς να παίρνει από αυτήν τίποτα που να μπορεί να του προσφέρει πραγματική βοήθεια. Ο άνθρωπος είναι αναγκαίο να μεταλλαγεί. Πρώτα πρώτα πρέπει να ξεφύγει από την καταπιεστική και απαιτητική διάνοιά του, να θέσει νέες βάσεις, που θα στηρίξουν τη μεταστροφή του, να αναθεωρήσει τον νου του και να τον καλλιεργήσει, ώστε να δέχεται κυματισμούς και αναπάλσεις από τον Θείο Νου και σταδιακά να εισχωρήσει σ’ Αυτόν.
Η μετάνοια και η κάθαρση έρχονται στον άνθρωπο σαν αρωγοί και βοηθοί του. Τίποτα δεν μπορεί να πραγματοποιήσει, καμιά μετατροπή δεν μπορεί να κάνει, αν δεν συνειδητοποιήσει την Αλήθεια και δεν επιθυμήσει να την εκφράσει. Όσο παραδέχεται τη διάνοια, θα παραδέχεται και τις κινήσεις που αυτή τον κατευθύνει και τον ωθεί να εκτελεί. Επειδή όμως είναι δύσκολο να ελέγξει το ευρύ πεδίο, που αυτή καταλαμβάνει, είναι καλύτερο και ευκολότερο να θέτει υπό κρίση τις πράξεις του, να αντιλαμβάνεται το αίτιο που τις υποκινεί και σταδιακά να διαλύει την αρχική διανοιακή ώθηση και ιδέα, αναπληρώνοντας το κενό με Πνευματικά ιδεώδη και αρχές. Μόνον έτσι θα κατορθώσει να χαλιναγωγήσει και να ξεπεράσει αργότερα την περιορισμένη, αλλά ισχυρή ανθρώπινη νόηση και να την αντικαταστήσει με την Πνευματική Θεϊκή Νόηση.
Όμως, για να μπορέσει να ανατρέψει τον κατεστημένο νου του, δεν αρκεί μόνο να συνειδητοποιήσει την καταστρεπτική επιρροή, που πάνω του ασκεί. Είναι απαραίτητο να συναισθανθεί και την ευθύνη που φέρει, γιατί ελεύθερα, με τη δική του θέληση τον ανέπτυξε και του επέτρεψε να κυριαρχήσει. Με αυτό τον τρόπο μετανοεί και αποφασίζει να αντιμετωπίσει οτιδήποτε και να παλέψει ενάντια σε κάθε αρνητική επίδραση, για να εγκαθιδρύσει μέσα του το σωστό και σύμφωνο με το Πνεύμα, με τον Θεό. Έτσι, σαν φυσική συνέπεια έρχονται οι καθάρσεις, που ανακαινίζουν την εσωτερική του υπόσταση, τον ελαφρώνουν από το βάρος της φθοράς, που μέσα του έχει συγκεντρώσει, και του επιτρέπουν να δει την πραγματική εσωτερική ζωή του, απαλλαγμένη από τις καταστρεπτικές ανθρώπινες προσθήκες.
Ουσιαστικά οι καθάρσεις είναι αυτές, που θα οδηγήσουν τον άνθρωπο στην αποπεράτωση του σκοπού του. Γιατί όσο και να καταλάβει τα λάθη του και να μετανοήσει γι’ αυτά, αν δεν μπορέσει να αποβάλει από μέσα του τα αποτελέσματά τους και να εξουδετερώσει τις αιτίες που τα προκαλούν, παραμένει στο ίδιο σημείο. Επαναλαμβάνει τα ίδια και τα ίδια, διακατέχεται από ενοχή για την αστάθεια και επιπολαιότητά του, μετανοεί και υπόσχεται, χωρίς να μπορεί να αποδείξει την εγκυρότητα του λόγου του και της εσωτερικής του κατάστασης. Οι καθάρσεις είναι η μοναδική έμπρακτη απόδειξη της μετάνοιας, αλλά και η ένδειξη της διαφορετικής ανοδικής πορείας του ανθρώπου.
Η σημασία των καθάρσεων είναι πολύ μεγάλη. Γι’ αυτό και το βάπτισμα στο νερό, που ακριβώς αυτές συμβολίζει, παίζει σπουδαίο ρόλο στην εξέλιξη του ανθρώπου. Είναι το πρώτο βήμα στην αναγνώριση της Αλήθειας. Είναι η πορεία έγχυσης στη συνείδηση της δύναμης του Λόγου, που απομακρύνει και κατατροπώνει όλες τις σκέψεις της υλιστικότητας. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να ενστερνισθεί και να εγκολπωθεί την Αλήθεια, αν πρώτα δεν ξεφύγει από την πλάνη. Η συνείδησή του δεν μπορεί να αναχθεί και να πνευματοποιηθεί, αν ο ίδιος δεν φροντίσει, ώστε να απαλλαγεί από τις υλικές σκέψεις και τα συναισθήματα που τον κρατούν δέσμιό τους.
Το βάπτισμα παριστάνει την ολοκληρωτική κάθαρση της εσωτερικής υπόστασής του, από κάθε αρνητική σκέψη, από κάθε αρνητικό στοιχείο, που είναι δυνατόν να παρεμποδίσει την καλυτέρευση και άνοδό του. Δηλώνει ότι είναι αδύνατον να επιθυμεί ο άνθρωπος και να αγωνίζεται για την τελειοποίησή του και συγχρόνως να αρνείται την αποκόλλησή του από αυτά που μέχρι τώρα θεωρούσε ως πρώτιστα για τη ζωή του. Ο βαπτισμένος άνθρωπος πρέπει να μεταστοιχειωθεί, να φθάσει στο επίπεδο από το οποίο εύκολα μπορεί να διακρίνει την Πνευματική όψη των πραγμάτων και με προθυμία να δέχεται να φανερώσει την Πνευματική ενατένιση και βίωση των γεγονότων. Δεν πρέπει να έλκεται από γήινες υποσχέσεις και υλικές προσκολλήσεις. Έχει αρχίσει πορεία κάθαρσης και δεν πρέπει να επιτρέπει σε υλικά προσκόμματα να εναποτίθενται ξανά στα μέρη που έχει καθαρίσει. Μοναδικός σκοπός του πρέπει να είναι ο καθαρισμός μεγαλύτερης έκτασης του εσωτερικού του «είναι», η ευταξία και η λαμπρότητα της υπόστασής του.
Όμως, δυστυχώς, ο άνθρωπος που συνεχώς αναζητά την πρόοδο, στράφηκε προς τα έξω, λησμονώντας τον εσωτερικό του κόσμο. Επιδόθηκε με πάθος, και πολλές φορές με οίηση, στην πραγματοποίηση μεγάλων έργων, χωρίς καμιά Πνευματική σκοπιμότητα. Ξέχασε τον προορισμό του, ζαλισμένος από τις υλικές φιλοδοξίες. Έτσι το βάπτισμα, που στους Πρώτους Αποστολικούς χρόνους είχε ξεχωριστή σημασία και σημείωνε την αφετηρία μιας νέας ζωής, κατέληξε μια τυπική συνήθεια‧ έγινε μέρος του ανθρώπινου Κοινωνικού κατεστημένου. Ο άνθρωπος βαπτίζεται και γίνεται Χριστιανός, αλλά μόνον κατ’ όνομα. Ζει μέσα σε Χριστιανικό περιβάλλον ή Κράτος, αλλά δεν μπορεί να διεισδύσει στη βαθύτερη έννοια του Χριστιανισμού. Αγνοεί ότι το βάπτισμά του τού ανοίγει έναν δρόμο και ότι αυτός ο δρόμος μπορεί να τον οδηγήσει σ’ αυτό που ζητά, στην ευτυχία, στη γαλήνη, στην ολοκλήρωση. Δεν γνωρίζει ότι πρέπει να διαδράμει πορεία κάθαρσης και να καταλήξει στο δεύτερο βάπτισμα, που δεν γίνεται με νερό, αλλά με το Πνεύμα το Άγιο, που δεν βοηθά στην κάθαρση, αλλά στη μετουσίωση του ανθρώπινου σε Θεϊκό, στην ταύτιση του ανθρώπου με τον Θεό, στην Πνευματική Ανάστασή του.
Του δίνεται η ευκαιρία να εξελιχθεί, όμως αυτός δεν την αξιολογεί όπως πρέπει. Όλες οι προϋποθέσεις είναι με το μέρος του ανθρώπου. Έχει διδαχθεί τις μεγάλες και θεμελιώδεις Αλήθειες του Ευαγγελίου. Έχει χιλιάδες φορές ακούσει για την Παγκόσμια Αγάπη, που ο Χριστός δίδαξε. Ανήκει στον Χριστό, εφόσον είναι βαπτισμένος στο Όνομά Του και εξελισσόμενος Πνευματικά μπορεί να Τον φέρει μέσα του. Όμως η άγνοια, η εγωιστικότητα, η απόρριψη του Υπερβατικού, τον κατευθύνει σε εντελώς αντίθετο σημείο από αυτό που έπρεπε να φθάσει. Αντί να υποβληθεί σε καθάρσεις και να βελτιωθεί, παρασύρεται από εξωτερικά φαινόμενα και από άλλες κινήσεις. Δηλώνει πίστη και υποταγή σε άλλους, ανθρώπινους διδασκάλους, χάνοντας έτσι το εν Χριστώ βάπτισμά του. Αναζητά τη Φώτιση από ανθρώπους και απωθεί την Πηγή, που μπροστά του υπάρχει και είναι Ανεξάντλητη. Γυρεύει τη βοήθεια, τη συμπαράσταση και την Πνευματική του ανάπτυξη σε μέρη που μπορούν να τον ανεβάσουν μόνο μέχρις ενός σημείου, ή ακόμα και να τον ρίξουν πιο χαμηλά. Απαρνείται τον έναν Διδάσκαλο, που μπορεί ταυτόχρονα να διδάσκει όλους τους ανθρώπους, να βρίσκεται μέσα σε όλους, χωρίς να διαμοιράζεται, να περιορίζεται, ή να υποστέλλεται η Θεότητά Του. Βρίσκεται στον πιο γρήγορο και πιο εύκολο δρόμο, στον μονόδρομο, που οδηγεί σίγουρα στην Ένωση με τον Θεό, όμως δεν μπορεί να το δει και στρέφεται προς άλλες κατευθύνσεις, που επιφυλάσσουν μεγάλους κινδύνους.
Πόσο πιο εύκολο θα ήταν για τον άνθρωπο αν δεν περιέπλεκε τα πράγματα. Αν ζητούσε μόνο την Αλήθεια, χωρίς να εντυπωσιάζεται και να επηρεάζεται από τις χιλιάδες γνώμες, που γύρω του ακούγονται. Αν δεν θεωρούσε σωστό αυτό που οι πολλοί κάνουν, αλλά κρίνοντας και εξετάζοντας, στηριζόμενος πάντα στην Αλήθεια, κατέληγε σε συμπεράσματα, τότε σίγουρα θα έβλεπε το Ανυπέρβλητο Μεγαλείο του Κυρίου Ιησού Χριστού, θα καταλάβαινε το Τέλειο και το Αναλλοίωτο της Διδαχής Του και θα επιδιδόταν στην εκμάθησή Της, θα ποθούσε να διδαχθεί κατευθείαν από το Φως. Διδακτός Κυρίου θα επιζητούσε να γίνει, αφοσιωμένος υπηρέτης του Θελήματός Του. Τότε θα καταλάβαινε την εσωτερική, βαθιά σημασία του Χριστιανισμού και θα ακολουθούσε τον μονόδρομο του Κυρίου.
Βέβαια, πάλι θα χρειαζόταν προσπάθεια, γιατί οποιαδήποτε Πνευματική οδός απαιτεί θυσίες και αγώνα. Όμως θα ήταν σίγουρος για το τέλος, θα έβλεπε συνεχώς τον Φωτεινό του Στόχο, θα ήξερε ότι πορεύεται στην Αλήθεια και ότι την εκδηλώνει. Αδιάκοπα θα εξύψωνε την Πνευματική Υπόστασή του και θα μεταστοιχείωνε, θα μετουσίωνε το «είναι» του. Θα αδρανοποιούσε τον ανθρώπινο νου, για λίγο στην αρχή και περισσότερο αργότερα, αφήνοντας το Πνεύμα το Άγιο να τον καταλάβει και να τον εμπνέει. Φωτιζόμενος από το Άγιο Πνεύμα ο άνθρωπος, θα μπορούσε να εναρμονισθεί περισσότερο με τον Θεό, αφού θα δεχόταν κατευθείαν από Αυτόν εντολές. Ζωογονημένος πλήρως, με μεγάλα αποθέματα ενεργητικότητας, θα μπορούσε να εργαστεί, για να πραγματοποιήσει μεγαλύτερες Πνευματικές επιτεύξεις. Θα γνώριζε και θα κατανοούσε Νόμους, θα λάβαινε αποκαλύψεις, θα ενωνόταν τελικά με Χριστό σε μια αδιάσπαστη ενότητα.
Είναι απαραίτητο και απαιτητό για τον άνθρωπο να μάθει με απλότητα να διερευνά καθετί, για να μπορέσει να βρει την Αλήθεια. Γιατί η Αλήθεια δεν προσπαθεί να προσελκύσει. Παραμένει Αμετάβλητη στους αιώνες, χωρίς να καλύπτεται, βοήθημα και στήριγμα γι’ αυτόν που είναι ικανός να την αντιληφθεί. Γιατί μόνον αυτός που μπορεί να την ανακαλύψει, μπορεί και να την φανερώσει, χωρίς να της προσδώσει δικά του στοιχεία.
Το εις Χριστόν βάπτισμα είναι η σταθερή βάση του Πνευματικού Οικοδομήματος, γιατί διευκολύνει και συντομεύει την αναγέννηση του ανθρώπου από το Άγιο Πνεύμα. Ο Χριστός είναι η Αλήθεια, ο Εκδηλωμένος Θεός, και είναι φυσικό εκείνος που προσανατολίζεται στη Θεϊκή γραμμή της Διδαχής Του, να μην καθυστερεί, αλλά να οδεύει κατευθείαν στον Πατέρα.
Ο άνθρωπος πρέπει να εισχωρήσει στο βάθος της Θείας Διδαχής, για να καταλάβει ότι είναι πλήρης και Τέλεια, για να εννοήσει ότι είναι η μόνη που καταλήγει στην παλιγγενεσία, στην ολοκληρωτική κατοχή από το Πνεύμα το Άγιο, στην ταύτιση με τον Χριστό, στη Θέωση.
