ΒΑΒΕΛ

Ας δούμε τι μας διδάσκει αυτό το απόσπασμα των Γρα­φών, που το πήρα από την Παλαιά Διαθήκη (Γέν. ΙΑ’, 1-9). Μερικοί ίσως να νομίσουν, ότι για σήμερα δεν ισχύει πια, γιατί πέρασε η εποχή της Παλαιάς Διαθήκης και τώρα βρι­σκόμαστε στην εποχή της εφαρμογής της Καινής Διαθή­κης, της διδασκαλίας δηλαδή εκείνης, την οποία παρέλα­βε η ανθρωπότητα από τον Ιησού Χριστό και οδηγήθηκε ακριβώς σε μια Νέα αναγεννητική Πνευματική Περίοδο.

Είναι γεγονός πως οι Γραφές, τη Θεοπνευστία των οποίων δεν αμφισβητεί κανένας άνθρωπος καλής θελήσεως, μας οδήγησαν μέχρι σήμερα ή κατεύθυναν την Πνευματική Πορεία και εξέλιξη της ανθρωπότητας στους αιώνες, ή ακόμη, αν έτσι σας ικανοποιεί περισσότερο, επηρέασαν την εξέλιξη και βελτίωση της ανθρωπότητας με τα πνευματικά τους διδάγματα μέχρι την εποχή μας.

Τα Θεϊκά διδάγματα, προερχόμενα από τη Θεία Παν- σοφία, είναι Αναλλοίωτα και Αμετάβλητα στο πέρασμα των αιώνων και του χρόνου. Γιατί ως προερχόμενα από το Θεό δεν περιέχουν ατέλειες, ούτε το ανθρώπινο στοι­χείο της μεταβλητότητας, αλλά οδηγούν, κάτω από ομα­λές προϋποθέσεις, το εκδηλούμενο ατελές προς το Τέλειο. Περιέχουν Θείες Ιδέες, ή Ιδέες Θείας ποιότητας, που δεν επιδέχονται τελειοποίηση άλλη και που φανερώνουν πάντα την ύπαρξη και τη λειτουργία της Νομοτέλειας του Θεού, που διέπει ολόκληρη τη Δημιουργία και κάθε εκδήλωση και σχέση και μορφή ζωής πάνω στον Πλα­νήτη μας.

Γι’ αυτό υπάρχουν πάντα αποσπάσματα στις Γραφές, τα οποία δεν υπόκεινται στον περιορισμό και τη μεταβλη­τότητα του χωροχρόνου, αλλά εξακολουθούν πάντα να ισχύουν και να διδάσκουν τον άνθρωπο στην πορεία του προς την εξέλιξη και τη λύτρωσή του. Αυτός είναι ο λόγος που κατ’ αρχήν με ώθησε στην παρουσίαση αυτού του κε­φαλαίου της Βίβλου και στην ανάπτυξή του στη σημερινή μας Πνευματική εποχή και εξέλιξη.

Ένας ακόμη λόγος είναι, ότι το θέμα αυτό παρουσιά­ζει μια επικαιρότητα πνευματική για την εποχή μας και ότι τα διδάγματά του θα μας είναι πολύ χρήσιμα και σήμε­ρα. Οι εποχές αλλάζουν, αλλά πολλές φορές τα γεγονό­τα επαναλαμβάνονται για όσους ακόμη δεν διδάχθηκαν σωστά. Σύγχυση είναι πάντα το αποτέλεσμα μιας λαθεμέ­νης πορείας.

1. «Και ην πάσα η γη χείλος έν, και φωνή μία πάσι». Και ήταν όλη η περιοχή σ’ εκείνο το μέρος σαν να είχε μία φωνή, μία γνώμη, σαν να επικρατούσε η ίδια σκέψη, που εκφραζόταν απ’ όλους σαν να ήταν ένα χείλος. Το «πάσα η γη», το «χείλος έν» και το «φωνή μία» τοις πάσι, δεν ανταποκρίνονται κυριολεκτικά στην πραγματικότητα, αλλά θέλουν να τονίσουν κάτι, είναι όλα ενδεικτικά στοι­χεία μιας κατάστασης, που συνέδεε τους ανθρώπους της εποχής εκείνης, ή μιας Πνευματικής ανάπτυξης, ίδιας σε όλους, ή ακόμη μιας Πνευματικής μύησης στην εσώτερη Αλήθεια, που την είχαν όλοι, ώστε να φτάνουν στο σημείο να έχουν μία φωνή, μία γνώμη. Μόνον η ίδια Πνευματική τοποθέτηση, μόνο το ίδιο Πνευματικό επίπεδο γνώσης της Αλήθειας φέρνει τους ανθρώπους στο σημείο να μη διαφωνούν. Και επειδή το σημείο αυτό μας τονίζεται στη βιβλική περιγραφή, πρέπει να γνωρίζουμε και τα αίτιά του, τα οποία πρέπει να έχουμε υπόψη μας, ως αίτια καθαρά πνευματικά.

2. «Και εγένετο εν τω κινήσαι αυτούς από ανατολών, εύρον πεδίον εν γη Σενναάρ και κατώκησαν εκεί». Και αυτοί είχαν ξεκινήσει από ανατολάς και βρήκαν μια πε­διάδα στη γη Σενναάρ και εκεί εγκαταστάθηκαν. Το «από ανατολών» δείχνει ένα σημείο στον ορίζοντα, αλλά για τους ερμηνευτές της εσωτερικής γνώσης δείχνει ότι κατεί­χαν μια εσώτερη Αλήθεια, είχαν μια εσωτερική Πνευματι­κή μύηση, που συμβολίζεται με τη φράση «από ανατο­λών». Και βρήκαν πεδιάδα και κατώκησαν εκεί. Οι υψηλές καταστάσεις των Πνευματικών εξάρσεων του νου, ή της εσωτερικής Αλήθειας, συμβολίζονται και αναφέρονται πάν­τα στις Γραφές σαν «όρη», ενώ εδώ αναφέρεται ότι βρή­καν πεδιάδα, δηλαδή από την αρχική Πνευματική μύηση που είχαν, ερχόμενοι από «ανατολάς», και γι’ αυτό είχαν όλοι μία φωνή και ένα στόμα, κατέβηκαν, υποβιβάστηκαν σ’ ένα κατώτερο πεδίο πνευματικότητας.

3. «Και είπεν άνθρωπος τω πλησίον αυτού· δεύτε πλινθεύσωμεν πλίνθους και οπτήσωμεν αυτάς πυρί. Και εγένετο αυτοίς η πλίνθος εις λίθον, και άσφαλτος ην αυτοίς ο πηλός». Το αποτέλεσμα του υποβιβασμού της πνευμα­τικότητας σε κατώτερο επίπεδο ήταν ο νέος τρόπος σκέ­ψης που εκδήλωναν. Και ο νέος τρόπος σκέψης τούς οδή­γησε να κατασκευάσουν πλίνθους αντί για πέτρες, και αντί ασφάλτου να χρησιμοποιήσουν πηλό. Εκείνο που φαίνεται αμέσως, είναι ότι θέλουν να χρησιμοποιήσουν υλικά οικο­δομής, αλλά όχι τα κανονικά οικοδομικά υλικά, που απαι­τούνται, αλλά υλικά τα οποία θα κατασκεύαζαν οι ίδιοι. Τα υλικά αυτά φαίνονται αμέσως, ότι είναι κατώτερης ποιότη­τας και αντοχής και στερεότητας, από εκείνα που χρησι­μοποιούνται κανονικά στην περίπτωση της Πνευματικής οικοδομής. Δηλαδή δεν χρησιμοποίησαν για την οικοδομή τους γνώσεις, που να πηγάζουν από την εσώτερη Αλήθεια, αλλά γνώσεις που προέρχονταν από ιδέες και γνώσεις δικές τους, ανθρώπινες. Η πέτρα, το κανονικό υλικό οικο­δομής, αντιπροσωπεύει μια πλευρά της εσώτερης Αλή­θειας, που η μορφή της είναι σκληρή, αμετάβλητη, δεν επιδέχεται αλλοιώσεις, γι’ αυτό χρησιμεύει σαν βάση της Πνευματικής οικοδομής, και σαν τέτοια πρέπει να είναι η βάση της στέρεη. Από τις Γραφές γνωρίζουμε όλοι μας, ότι ο Μωυσής παρέλαβε τις δέκα Εντολές από το Θεό χαραγμένες σε πέτρινες πλάκες – χαρακτηριστικό ότι αντιπροσώπευαν Αλήθεια από το Θεό, την Αλήθεια που ήταν κατάλληλη για να δεχτεί η ανθρωπότητα την περίοδο εκείνη. Ακόμη γνω­ρίζουμε πως ο Κύριος μετονόμασε το Σίμωνα σε Πέτρο και του είπε πως στην Πέτρα αυτή θα οικοδομήσει την Εκ­κλησία Του. Ο Πέτρος αντιπροσώπευε την Πίστη στο Έργο του Κυρίου, μία από τις ψυχοπνευματικές δυνάμεις του ανθρώπου, ένα από τα δώδεκα ανώτερα Κέντρα Ζωής, και αυτή η πίστη του θα παρέμενε ακλόνητη και σταθερή, κατάλληλη για να οικοδομηθεί η Νέα Εκκλησία του Κυρίου πάνω σ’ αυτήν. Ακόμη ο Κύριος αναφέρεται ως «ο λίθος που απεδοκίμασαν οι οικοδομούντες». Ο Κύριος παριστάνεται ως ο «θεμέλιος λίθος» κάθε Πνευματικής οικο­δομής από την Ενανθρώπισή Του μέχρι σήμερα. Αντιπρο­σωπεύει την Αλήθεια του Θεού, την οποία φανέρωσε και δίδαξε στους ανθρώπους. «Εγώ Ειμί η Αλήθεια», όπως είπε, και αυτή η Αλήθεια, ο Χριστός, πρέπει να είναι το θεμέλιο κάθε Πνευματικής οικοδομής και πορείας.

4. «Και είπαν· δεύτε οικοδομήσωμεν εαυτοίς πόλιν και πύργον, ού έσται η κεφαλή έως του ουρανού, και ποιήσωμεν εαυτοίς όνομα προ του διασπαρήναι ημάς επί προ­σώπου πάσης της γης». Και είπαν: «ας οικοδομήσουμε πόλη και έναν πύργο, του οποίου η κορυφή θα φτάνει μέ­χρι τον Ουρανό, για ν’ αποκτήσουμε σπουδαίο όνομα, να δοξαστούμε, πριν να διασκορπιστούμε σ’ όλη τη γη». Η νέα σκέψη τους, η χαμηλότερη, που δεν προερχόταν πια από την «Ανατολή», δηλαδή την Πνευματική Εσωτερική Αλήθεια, την οποία πριν κατείχαν, αλλά ήταν προϊόν του κατώτερου επιπέδου, «της πεδιάδας», του εγωισμού και της υπερηφάνειας και της φιλοδοξίας τους, τους ώθησε να κατασκευάσουν τόπο διαμονής (πόλη) με προστατευτικό ειδικό κατασκεύασμα (πύργο), για να δοξαστεί το όνομά τους στη γη και με αυτό το οικοδόμημα να συνδέσουν τον Ουρανό με τη γη. Ο εγωισμός και η υπερηφάνεια και η φιλοδοξία, πάν­τοτε σχεδόν αλληλένδετα μεταξύ τους, οι τάσεις δηλαδή προβολής του ατομικού εγώ στον άνθρωπο, είναι σημεία χωριστικότητας, αντίθετα προς τον προορισμό του αν­θρώπου και προς τη γενική Πνευματική αρχή και Γνώση, ότι τα πάντα είναι Έν, και κατατείνουν προς αυτό το Έν, για να ενωθούν σε μια αδιάσπαστη ένωση. Ακόμη είναι σημεία απομάκρυνσης του ανθρώπου από την Πηγή εκπόρευσής του, το Θεό. Κατ’ ακολουθίαν, είναι και σημεία πτώσης από μια Πνευματική κατάσταση όπου βρισκόταν, την «Ανατολή». Και η πτώση από μια υψηλότερη πνευμα­τική κατάσταση φέρνει πάντα σαν αποτέλεσμα την κατά­πτωση, το στάδιο δηλαδή εκείνο, που αντί για την Αλή­θεια χρησιμοποιούμε ανθρωποποίητες μορφές σκέψης και ενέργειας (πλίνθους και λάσπη). Ο «Ουρανός» είναι η Πνευματική κατάσταση που αν­τιπροσωπεύει τη χώρα των Θείων Ιδεωδών, των Από­λυτων, των Τέλειων, και είναι κατάσταση νου εντός του ανθρώπου, ο οποίος πρέπει να συνδέσει αυτή την Τε­λειότητα και να την εκφράσει, να την εκδηλώσει στη «γη», στο υλικό πεδίο εντός του. Ήταν επόμενο, λοιπόν, φυσική συνέπεια, αποτέλεσμα της Θείας Νομοτέλειας το ότι, όταν οι άνθρωποι αντικατέστησαν στο νου τους τις Θείες, Από­λυτες, Τέλειες Ιδέες, με ανθρώπινες, δεν ήταν δυνατόν να φτάσουν στον «Ουρανό», γιατί η τοποθέτηση ήταν λαθε­μένη, δεν οικοδομούσαν σε «Πέτρα».

5. «Και κατέβη Κύριος ιδείν την πόλιν και τον πύργον, όν ωκοδόμησαν οι υιοί των ανθρώπων». Και ο Θεός, ο Παντογνώστης, κατέβηκε για να δει την πόλη και τον Πύργο που οικοδόμησαν οι άνθρωποι. Είναι ένα σχήμα λόγου, μια έκφραση στη γλώσσα την ανθρώπινη, που δεν μπορεί να έχει κυριολεκτική σημασία, αλλά περικλείει μια διδαχή. Γιατί ο Θεός δεν κατέβηκε, ούτε ήταν δυνατόν να κατεβεί, ούτε χρειαζόταν να κατεβεί για να γνωρίζει ή να δει τα έργα των ανθρώπων. Η Άπειρη Πανσοφία, ο Θεός, γνωρίζει τα πάντα. Μας διδάσκει όμως, ότι είμαστε υπο­χρεωμένοι πάντοτε να σχηματίζουμε ιδίαν αντίληψιν και γνώση για το κάθε ζήτημα και να μην επαφιόμαστε, να μην αρκούμαστε στις εικασίες ή πληροφορίες που έχου­με. Ακόμη δείχνει μια απόσταση, που υπάρχει ανάμεσα στο Θεό και τους «υιούς των ανθρώπων», και αυτό είναι μια πνευματική κατάσταση, η συνέπεια της απομάκρυν­σης των ανθρώπων από την Πηγή της Εκπόρευσής τους και της αλλαγής του φρονήματός τους.

6. «Και είπε Κύριος· ιδού γένος έν και χείλος έν πάν­των, και τούτο ήρξαντο ποιήσαι, και νυν ουκ εκλείψει απ’ αυτών πάντα, όσα αν επιθώνται ποιείν». Και είπε ο Θεός: «να ένας λαός με μία γνώμη σε όλους, που άρχισαν να κάνουν αυτό το έργο. Ας μην τους λείψει τίποτε από όσα επιθυμούν να κάνουν». Με την πρώτη ματιά φαίνεται, ότι ο Θεός δεν επεμ­βαίνει στα έργα των ανθρώπων, αλλά τους αφήνει να προ­χωρήσουν σύμφωνα με τις επιθυμίες που εκδηλώνουν. Είναι ένας άλλος τρόπος διδασκαλίας του Θεού προς τους ανθρώπους, να τους αφήνει να βλέπουν το αποτέλεσμα των λαθεμένων κατευθύνσεων και επιθυμιών τους, από τα αποτελέσματα που έρχονται σαν συνέπεια της κάθε πο­ρείας, της κάθε επιθυμίας, του κάθε έργου. Είναι η ενεργο­ποίηση του Νόμου της ανταπόδοσης, που γίνεται από τον ίδιο τον άνθρωπο.

7. «Δεύτε και καταβάντες συγχέωμεν αυτών εκεί την γλώσσαν, ίνα μη ακούσωσιν έκαστος την φωνήν του πλη­σίον».

8. «Και διέσπειρεν αυτούς Κύριος επί πρόσωπον πά- σης της γης, και επαύσαντο οικοδομούντες την πόλιν και τον πύργον». Φαίνεται πως ο Θεός άλλαξε γνώμη και ενήργησε και επήλθε η Σύγχυση. Αυτό είναι ένας τρόπος εξήγησης, για να γίνει κάτι άλλο κατανοητό. Στην πραγ­ματικότητα η απομάκρυνση από το Θείο Νόμο, τα λαθε­μένα σχέδια, τα ακατάλληλα υλικά, που χρησιμοποίησαν οι άνθρωποι, ήταν αυτά που έφεραν το αποτέλεσμα. Για­τί ο άνθρωπος προσπάθησε ν’ ανυψωθεί στο Πνευματικό Πεδίο του «Ουρανού» με τις δικές του γνώσεις και ιδέες, που εδώ ονομάζονται «πλίνθοι» και «λάσπη». Και οι ακα­τάλληλες ιδέες και γνώσεις έφεραν το αποτέλεσμα, δη­λαδή τη Σύγχυση. Εξωτερικά φαίνεται σαν επέμβαση του Θεού, ο οποίος ανέτρεψε το έργο και έφερε το αποτέλε­σμα, ενώ βλέποντας βαθύτερα γνωρίζουμε, ότι το αποτέ­λεσμα ήταν το κατάλληλο, η ανάλογη συνέπεια για τη λα­θεμένη ενέργεια και τοποθέτηση, που προέρχεται από την αέναη λειτουργία των Νόμων του Θεού, που είναι όχι μό­νον Αναλλοίωτοι και Αμετάβλητοι, μη υποκείμενοι σε κα­μιά μεταβλητότητα μέσα στο χωροχρόνο, αλλά είναι και Αυτενεργείς. Οι άνθρωποι, αγνοώντας τη λειτουργία των Νόμων του Θεού, κατασκευάζουν έναν ανθρωπόμορφο Θεό, με σκέψη και ενέργειες ανθρώπινες, και αυτός ο Θεός επεμ­βαίνει στα ανθρώπινα έργα και άλλοτε τα προωθεί και άλλοτε τα ματαιώνει. Δεν συνέλαβαν ακόμη τον Άμορφο, Πανταχού Παρόντα Θεό, που η Άπειρη Πανσοφία Του νομοποίησε κάθε σχέση και κάθε εκδήλωση στην Άπειρη Δημιουργία Του. Έτσι, την Αυτενέργεια των Θείων Νόμων εξηγούν σαν επέμβαση Προσωπική του Θεού. Αλλά οι Νόμοι του Θεού είναι η εύτακτη τοποθέτηση και επεξεργασία των Αρχών του Όντος, ή των Θείων Ιδε­ωδών, σε έκφραση και εκδήλωση σε όλη την απειρότητα της Δημιουργίας. Είναι καιρός να διευρύνουμε το Πνεύμα μας σε συλλήψεις και τοποθετήσεις Παγκοσμιότητας, ξεφεύγοντας από τα στενά όρια του κάθε περιορισμού του νου μας. Μόνο Πνευματικά πράγματα είναι υπαρκτά και πραγ­ματικά και Άφθαρτα και Αιώνια. Όλες οι άλλες δυσαρ­μονίες και οι περιορισμοί στον Κόσμο των φαινομένων, στους αισθητούς Κόσμους, είναι το αποτέλεσμα εσφαλ­μένων σκέψεων και δοξασιών του ανθρώπου. Ο άνθρω­πος μπορεί να εξαλείφει αυτές τις καταστάσεις με το να εξαλείφει την πλάνη από το νου του. Μπορεί να πραγ­ματοποιήσει αυτή την αλλαγή, αν αντιληφθεί ότι η Δη­μιουργία του Θεού είναι παν ό,τι υπάρχει και ότι αυτή η Δημιουργία είναι «καλή λίαν», υποκείμενη στη Θεία Νο­μοτέλεια, με την οποία είναι υποχρεωμένος να εναρμονισθεί και προς την οποία είναι ακόμη υποχρεωμένος να συμμορφωθεί. Μ’ αυτόν τον τρόπο, Θεία ιδεώδη σταθεροποιούνται στο νου και εκφράζονται σιγά σιγά, φέροντας σε εκδήλω­ση την Τελειότητα, η οποία πάντα υπάρχει στο Ιδεώδες. Τηρώντας το Νόμο της ορθής Σκέψης, εκπληρώνουμε κα­τά μεγάλο μέρος τον προορισμό μας ως ανθρώπινες λο­γικές υποστάσεις, προοριζόμενες να καταστούμε Εικόνες και Ομοιώματα Θεού. Όταν νομίζουμε, ότι με εξωτερικούς ή διανοητικούς και ψυχικούς τρόπους ή με άλλα μέσα, αντίθετα με τους Θείους Νόμους, θα συναντήσουμε το Θεό ή θα φτάσου­με στον «Ουρανό», Σύγχυση πάντοτε θα είναι το αποτέ­λεσμα και ματαίωση. Μόνο με το ενδότερο Πνεύμα της Αλήθειας μπορούμε να γνωρίσουμε την Υπέρτατη Πνευ­ματική Αλήθεια, τη «Βασιλεία των Ουρανών».

9. «Διά τούτο εκλήθη το όνομα αυτής Σύγχυσις, ότι εκεί συνέχεε Κύριος τα χείλη πάσης της γης, και εκείθεν διέσπειρεν αυτούς Κύριος επί πρόσωπον πάσης της γης». Έτσι φτάσαμε στο τέλος, στο αποτέλεσμα, και αυτό είναι, ότι σταμάτησε η κακή, η παράνομη οικοδομή· και αυτή η οικοδομή ονομάστηκε Σύγχυση, για να διδάσκει πάντα στους αιώνες τους ανθρώπους, πως όταν απομακρύνον­ται από το Θεό και τους Νόμους Του, οικοδομούν χωρίς να οδηγούνται από την Αλήθεια, αλλά από τον εγωισμό τους και τις φιλοδοξίες τους, και Σύγχυση θα είναι πάντα το αποτέλεσμα.

Θα μου επιτρέψετε με πολλή αγάπη να προσθέσω μερικά λόγια σαν συμπλήρωμα στα πνευματικά διδάγμα­τα της βιβλικής μας ιστορίας. Στην εποχή μας, την εποχή της τεχνολογικής εξέλιξης, περιμένουμε, όπως είναι φυσι­κό, και ανάλογες Πνευματικές εξελίξεις, γιατί η εξέλιξη δεν θα είναι μόνο στον τεχνολογικό τομέα. Η εποχή μας ση­μειώνει, όπως σας είναι γνωστό, το τέλος μιας Κοσμικής Περιόδου πάνω στη γη και την αρχή μιας άλλης Κοσμι­κής Περιόδου, μιας άλλης Εποχής. Σ’ αυτή τη Νέα Επο­χή, που είναι η περίοδος που ζούμε τώρα, θ’ αρχίσουν να φανερώνονται οι φωτισμένοι άνθρωποι, σ’ όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Αυτά τα πνεύματα, εμπνεόμενα από το Άγιο Πνεύμα, θ’ αρχίσουν διάφορες Πνευματικές κινήσεις για την εξέλιξη και άνοδο της ανθρωπότητας.

Είναι το έργο της προετοιμασίας των ανθρώπων για τη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου, που θα πραγματοποιη­θεί εντός του ανθρώπου, προκειμένου να τον ζωοποιήσει και να τον αναστήσει, να τον Χριστοποιήσει, για να φτάσει ο άνθρωπος στον προορισμό του, στην επιστροφή του στην Πηγή της Δημιουργίας και εκπόρευσής του, τον Πα­τέρα Θεό.

Το έργο αυτό είναι καινούριο για την ανθρωπότητα. Είναι το έργο της Νέας Εποχής, που διανύουμε. Δεν υπάρ­χει, λοιπόν, η ανάλογη πείρα, που διδάσκει, και είναι φυ­σικό πολλοί εργάτες αυτής της Νέας Εποχής, της Νέας Πνευματικής Κίνησης, να κάνουν διάφορα λάθη, μεγάλα ή μικρά, αν δεν καταστείλουν απόλυτα το ατομικό τους εγώ, τις ατομικές φιλοδοξίες, και ακόμη αν δεν υποστείλουν εντελώς τα υλικά τους συμφέροντα. Είναι ακόμη ανάγκη οι εργάτες αυτοί να υποστούν τις ανάλογες καθάρσεις, για να είναι κατάλληλοι να δέχονται εντός τους το Φως.

Θα βρεθούν ακόμη μερικοί, που θα έλκονται από το παρελθόν τους και από προσκολλήσεις και δεσμούς, που είχαν με άλλες θρησκείες στο παρελθόν τους. Έτσι ίσως προσπαθήσουν ν’ αναβιώσουν θρησκείες, που έληξε ο προορισμός τους πάνω στη γη, ή ίσως προσπαθήσουν ν’ αναβιώσουν παρελθούσης χρήσεως μυστήρια και τε­λετές.

Κάθε κίνηση όμως, κάθε εκδήλωση, κάθε προσπά­θεια, κάθε πνευματική οικοδομή, πρέπει να στηρίζεται στη Γνώση της Αλήθειας, που εκπορεύθηκε από το Θεό, πρέπει να έχει τον σωστό «θεμέλιο λίθο» και «επιστέ­γασμα». Και ο θεμέλιος λίθος και το επιστέγασμα κά­θε Πνευματικής Οικοδομής της Αλήθειας είναι ΧΡΙΣΤΟΣ, ο μόνος που ένωσε τον «Ουρανό» με τη «γη». Αλλιώς Βαβέλ, τουτέστιν Σύγχυση, θα είναι το αποτέλεσμα, και η οικοδομή θα ερειπωθεί.